مراقبت های بهداشتی کودک بخش مهمی از رشد و تکامل آنها است. این شامل اقداماتی برای حفظ سلامت کودک ، پیشگیری از بیماری و شناسایی و درمان هر گونه مشکل سلامتی است که ممکن است رخ دهد. مراقبت های بهداشتی کودکان، مجموعه ای از خدمات پیشگیرانه، تشخیصی و درمانی است که برای حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کودکان ارائه می شود. این خدمات از دوران جنینی تا 18 سالگی ادامه دارد.
فهرست مطالب
اهمیت مراقبت های بهداشتی کودکان
- کاهش مرگ و میر و بیماری
- رشد و نمو سالم
- یادگیری و پیشرفت
- کاهش هزینه های درمانی
ارائه دهندگان خدمات بهداشتی کودکان
- پزشک متخصص اطفال
- پرستار
- متخصصان بهداشت روان
- مددکاران اجتماعی
مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه
مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه شامل اقداماتی است که برای حفظ سلامت کودک و جلوگیری از بیماری انجام می شود. این شامل موارد زیر می باشد :
معاینات منظم
معاینات منظم مراقبت های بهداشتی برای اطمینان از رشد و سلامت کودکان در تمام سنین ضروری است. این معاینات فرصتی برای متخصص اطفال یا پزشک فراهم می کند تا :
- رشد و نمو کودک را از نظر قد، وزن، دور سر و سایر شاخص ها بررسی کند.
- واکسیناسیون کودک را طبق برنامه ی زمان بندی شده انجام دهد.
- بینایی، شنوایی و سایر مهارت های رشدی کودک را بررسی کند.
- به نگرانی های والدین در مورد سلامت و رفتار کودک گوش دهد.
- مشاوره و راهنمایی لازم را در مورد تغذیه، خواب، ایمنی و سایر مسائل مربوط به مراقبت از کودک ارائه دهد.
برنامه ی معاینات منظم برای کودکان به شرح زیر است:
- نوزادان: در 2، 4، 6، 9، 12، 15، 18 و 24 ماهگی
- کودکان نوپا: در 2.5، 3 و 4 سالگی
- کودکان پیش دبستانی: در 5 سالگی
- کودکان دبستانی: در هر سال یک بار
بررسی تغذیه
تغذیه مناسب نقشی حیاتی در رشد و سلامت کودکان ایفا می کند. یک رژیم غذایی متعادل و مغذی می تواند به کودکان در موارد زیر کمک کند :
- رشد و تکامل مناسب: تغذیه مناسب برای رشد و تکامل مناسب استخوان ها، عضلات، اندام ها و مغز ضروری است.
- حفظ وزن سالم: کودکان باید کالری و مواد مغذی کافی برای حفظ وزن سالم دریافت کنند.
- تقویت سیستم ایمنی: تغذیه مناسب می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کودک و کمک به مبارزه با عفونت ها کمک کند.
- افزایش تمرکز و یادگیری: یک رژیم غذایی سالم می تواند به افزایش تمرکز و یادگیری در کودکان کمک کند.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن: تغذیه مناسب میتواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند چاقی، دیابت، بیماری های قلبی و عروقی و برخی از انواع سرطان در دوران کودکی و بزرگسالی کمک کند.
نکاتی برای تغذیه مناسب کودکان:
- به کودک خود طیف گسترده ای از غذاها از تمام گروه های غذایی ارائه دهید.
- روزانه حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات به کودک خود بدهید.
- غلات کامل مانند نان، برنج و ماکارونی سبوس دار را به جای غلات تصفیه شده انتخاب کنید.
- منابع پروتئینی کم چرب مانند مرغ، ماهی، لوبیا و تخم مرغ را در رژیم غذایی کودک خود بگنجانید.
- چربی های سالم مانند چربی های موجود در آجیل، دانه ها و روغن زیتون را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید.
- مصرف شکر و نمک را در رژیم غذایی کودک خود محدود کنید.
- به کودک خود آب کافی بدهید تا هیدراته بماند.
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم بخش مهمی از مراقبت های بهداشتی کودکان است و فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی آنها دارد. فواید فعالیت بدنی برای کودکان شامل موارد زیر است :
- سلامت جسمی:
- افزایش تناسب اندام و قدرت عضلانی
- حفظ وزن سالم و پیشگیری از چاقی
- تقویت استخوان ها و عضلات
- کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی و برخی از انواع سرطان
- بهبود عملکرد سیستم تنفسی و گردش خون
- افزایش کیفیت خواب
- سلامت روانی:
- کاهش استرس و اضطراب
- افزایش تمرکز و حافظه
- تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس
- بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی
- افزایش مهارت های اجتماعی و کار گروهی
میزان فعالیت بدنی مورد نیاز کودکان:
- کودکان زیر 3 سال: باید در طول روز حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید داشته باشند.
- کودکان 3 تا 5 سال: باید در طول روز حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید داشته باشند.
- کودکان 6 تا 17 سال: باید در طول روز حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید داشته باشند.
تنظیم خواب
خواب کافی و باکیفیت نقشی اساسی در سلامتی و رشد کودکان ایفا می کند. در واقع، کمبود خواب می تواند عواقب منفی متعددی برای کودکان در پی داشته باشد، از جمله :
- مشکلات رفتاری و یادگیری: بی توجهی، تحریک پذیری، پرخاشگری، افت تحصیلی و ناتوانی در تمرکز
- مشکلات جسمی: چاقی، دیابت، بیماری های قلبی عروقی و ضعف سیستم ایمنی
- مشکلات سلامت روان: اضطراب، افسردگی و عزت نفس پایین
میزان خواب مورد نیاز کودکان عبارت اند از :
- نوزادان (۴ تا ۱۲ ماه): ۱۲ تا ۱۶ ساعت در شبانه روز
- کودکان نوپا (۱ تا ۲ سال): ۱۱ تا ۱۴ ساعت در شبانه روز
- کودکان پیش دبستانی (۳ تا ۵ سال): ۱۰ تا ۱۳ ساعت در شبانه روز
- کودکان دبستانی (۶ تا ۱۲ سال): ۹ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز
- نوجوانان (۱۳ تا ۱۸ سال): ۸ تا ۱۰ ساعت در شبانه روز
ایمنی
ایمنی در مراقبت های بهداشتی کودکان یک موضوع بسیار مهم و حیاتی است. کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر و بدن های در حال رشد، در برابر خطرات و آسیب ها بیشتر از بزرگسالان آسیب پذیر هستند.
شناسایی و درمان مشکلات سلامتی
اگر کودک شما بیمار است ، مهم است که او را نزد پزشک یا متخصص اطفال ببرید. پزشک می تواند علت بیماری را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند. برخی از مشکلات سلامتی رایج در کودکان عبارت اند از :
عفونت های تنفسی
عفونت های تنفسی یکی از شایع ترین علل مراجعه کودکان به پزشک و بستری شدن در بیمارستان ها هستند. این عفونت ها می توانند توسط ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها ایجاد شوند. علائم شایع عفونت های تنفسی در کودکان عبارت اند از:
- سرفه
- تب
- آبریزش بینی
- گلودرد
- مشکل در تنفس
- خس خس سینه
- درد قفسه سینه
تشخیص عفونت های تنفسی بر اساس شرح حال، معاینه فیزیکی و آزمایش های مختلف انجام می شود. آزمایش های رایج برای تشخیص عفونت های تنفسی عبارت اند از:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- عکس برداری از قفسه سینه
- کشت خلط
عفونت های گوش
عفونت گوش یکی از شایع ترین مشکلات سلامتی در کودکان است. این عفونت ها می توانند در گوش خارجی، میانی یا داخلی رخ دهند. علائم عفونت گوش عبارت اند از:
- درد گوش
- تب
- تحریک پذیری
- بی خوابی
- مشکل شنوایی
- کشیدن گوش
- ترشحات گوش
- از دست دادن تعادل
پزشک می تواند با معاینه گوش کودک و بررسی علائم او، عفونت گوش را تشخیص دهد. در برخی موارد، ممکن است آزمایش های دیگری مانند تمپانومتری یا ادیومتری نیز انجام شود. همچنین، درمان عفونت گوش به نوع و شدت آن بستگی دارد. در برخی موارد، عفونت گوش به طور خود به خود بهبود می یابد. در موارد دیگر، ممکن است آنتی بیوتیک، داروهای ضد درد یا قطره گوش تجویز شود.
اسهال و یبوست
اسهال و یبوست دو مشکل رایج گوارشی در کودکان هستند که می توانند باعث ناراحتی و نگرانی برای والدین شوند. از علل های اسهال گرفتن ، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت های ویروسی (شایع ترین علت)
- مسمومیت غذایی
- عدم تحمل لاکتوز
- آلرژی غذایی
- مصرف برخی داروها
برای درمان اسهال نیز بهتر است کارهای زیر را انجام دهید:
- جبران مایعات و الکترولیت ها (مهم ترین اقدام)
- مصرف غذاهای کم چرب و کم فیبر
- در صورت نیاز، مصرف داروهای ضد اسهال (با تجویز پزشک)
علائم یبوست شامل موارد زیر است:
- فع مدفوع سفت و خشک
- دفع مدفوع کمتر از حد معمول (معمولاً کمتر از 3 بار در هفته)
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- درد شکم
برای درمان یبوست بهتر است کارهای زیر را انجام دهید:
- افزایش مصرف فیبر (مصرف میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار)
- افزایش مصرف مایعات
- تحرک کافی
- در صورت نیاز، مصرف ملین ها (با تجویز پزشک)
آلرژی
آلرژی یک واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به مواد معمولاً بی ضرر است. این مواد که آلرژن نامیده می شوند، می توانند شامل موارد زیر باشند:
- گرده گل و گیاهان
- غذاها
- گرد و غبار
- حیوانات خانگی
- کپک
- داروها
آلرژی در کودکان بسیار شایع است و حدود 10 تا 15 درصد از کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم آلرژی در کودکان می تواند از خفیف تا شدید باشد و به نوع آلرژی و شدت آن بستگی دارد. برخی از علائم رایج آلرژی در کودکان عبارت اند از:
- عطسه
- آبریزش بینی
- قرمزی و خارش چشم
- خارش پوست
- کهیر
- مشکلات تنفسی
- اسهال
- استفراغ
اگر فکر میکنید فرزندتان ممکن است آلرژی داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص آلرژی، سابقه پزشکی فرزندتان را بررسی می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین ممکن است آزمایش های مختلفی را برای تأیید تشخیص انجام دهد، از جمله:
- آزمایش پوستی
- آزمایش خون
- آزمایش حذف غذا
درمان آلرژی در کودکان به نوع آلرژی و شدت آن بستگی دارد. برخی از روش های درمانی رایج آلرژی در کودکان عبارت اند از:
- اجتناب از آلرژن
- داروهای ضد آلرژی
- ایمونوتراپی
جمع بندی
در پایان با توجه به نکات بالا ، مراقبت های بهداشتی کودکان یک سرمایه گذاری مهم برای آینده است. با ارائه مراقبت های بهداشتی مناسب به کودکان می توان به آنها کمک کرد تا به طور سالم رشد و نمو کنند و به پتانسیل کامل خود دست پیدا کنند.